17 آذر 1387 / 8 ذی حجه 1429 / 7 دسامبر 2008

با آغاز سلسله قاجاريه، تهران به عنوان پايتخت كشور، معرفي شد و پادشاهان در آن، اقامت داشتند. اين روال بيش از هفتاد سال ادامه يافت تا اين كه در بيست و يكمين سال سلطنت ناصرالدين شاه قاجار، بر اثر فزوني جمعيت، وي تصميم گرفت كه شهر را وسعت داده و شهري با نام خود در كنار تهران قديم يا عتيق بنا كند. از اين رو، در اين روز برابر با يازدهم شعبان 1284ق كلنگ توسعه تهران و احداث شهر جديد با نام دارالخلافه ناصري را به زمين زد و از اين پس، تهران به اين نام خوانده مي‏شد. بدين ترتيب، شهر تهران از اطراف توسعه يافت و خندق‏هايي در جهات مختلف ايجاد گرديد. همچنين در هر طرف شهر، سه دروازه با شكل‏هاي زيباي مشرق زميني و كاشي كاري و مناره كوچك ساخته شد و شهر، وسعت يافت.

حسين مكي در سال 1290ش به دنيا آمد. وي پس از گذراندن تحصيلات مقدماتي، به تهران رفت و به خدمات دولتي پرداخت. مكي بعد از شهريور 1320 و ايجاد فضاي باز سياسي، فعاليت‏هاي رسمي خود را در مطبوعات آغاز كرد و نوشته‏هاي تاريخي، تحقيقي و ادبي او، بخش مهمي از مندرجات روزنامه‏هاي درجه اول تهران بود. او در اين زمان نخستين جلدهاي كتاب تاريخ بيست ساله ايران را به نگارش درآورد و به شهرت رسيد. مكي در سال‏هاي بعد به عضويت حزب ايران و حزب دموكرات ايران درآمد و اين، سرآغاز براي فعاليت‏هاي سياسي او در مجلس پانزدهم و شانزدهم و هفدهم گرديد. او از طرفداران سرسخت دكتر مصدق به شمار مي‏رفت و در مبارزات ملي كردن صنعت نفت، تلاش زيادي از خود نشان داد. مكي عضو هيئت خلع يد از كمپاني جنوب بود و به علت خدماتش، به سرباز فداكار ملقب گرديد. وي پس از كودتاي 28 مرداد 32، به حاشيه رانده شد و هنگامي كه در سال 1339، به فعاليت‏هاي سياسي روي آورد، رژيم مانع فعاليت مكي شد. حسين مكي از آن پس به كارهاي علمي و ادبي روي آورد و آثار متنوعي را به نگارش درآورد. تاريخ بيست ساله ايران در هشت جلد، كتاب سياه در هشت جلد، خاطرات سياسي در دو جلد، زندگاني سيد حسن مدرس در دو جلد، وقايع سي تير و تصحيح ديوان مشتاق و فرخي يزدي از جمله آثار اوست. حسين مكي، به عنوان آخرين فرد از رجال و اطرافيان دكتر محمد مصدق در جريان ملي شدن صنعت نفت، سرانجام در اواسط آذر سال 1378ش در 88 سالگي در تهران درگذشت.

پس از آن كه سال‏ها از پايان هشت سال دفاع مقدس گذشته و سازمان ملل، عراق را به عنوان آغازگر جنگ معرفي كرده بود، مقامات بلند پايه عراقي با اعتراف به استفاده بغداد از سلاح‏هاي شيمايي در جريان جنگ هشت ساله با ايران ادعا كردند كه عراق مجبور به استفاده و به كارگيري اين نوع تسليحات شده است. اين در حالي است كه ايران در طي جنگ بارها از حملات شيميايي عراق به مردم ايران و رزمندگان اسلام خبر داده و خواستار رسيدگي به آن بود ولي با سكوت مجامع بين‏المللي مواجه مي‏گرديد. رژيم بعث عراق در حالي دست به بمباران‏هاي شيميايي وسيع در جنگ مي‏زد كه مجامع جهاني و معاهدات ژنو، استفاده از تسليحات كشتار جمعي از جمله شيميايي در جريان جنگ‏ها را منع كرده‏اند.

روز 17 آذر ماه مصادف با هفتم دسامبر سالروز امضاي كنوانسيون بين المللي هواپيماي كشوري در سال 1944 است كه متعاقب امضاي اين كنوانسيون، سازمان جهاني هواپيمايي كشوري تأسيس شد. به اين دليل مجمع عمومي اين سازمان در سال 92، طي قطعنامه اي اين روز را به عنوان روز جهاني هواپيمايي كشوري تصويب و اعلام كرد كه از سوي مجمع عمومي سازمان ملل متحد نيز به صورت رسمي اين روز مورد تأييد قرار گرفته است. همه ساله كشورها براي گراميداشت اين روز و يادآوري و تأكيد بر اهميت صنعت هواپيماي كشوري در توسعه اقتصادي و اجتماعي جوامع و نقش اساسي سازمان هواپيمايي كشوري در حفظ، ارتقا، ايمني و كارآيي و قانونمندي در حمل و نقل هوايي نسبت به برگزاري مراسم اين روز و اجراي برنامه هاي مختلف اقدام مي كنند. در ايران نيز سازمان هواپيمايي كشوري به عنوان متولي حاكميتي، نظارتي و سياستگذاري در صنعت حمل و نقل هوايي، برنامه اين روز را با حضور مسئولين و دست اندركاران شركت هاي هواپيمايي و كارشناسان اين صنعت در روز 17 آذر ماه برگزار مي كند. افسانه هاي قديمي نقل مي كنند كه بشر هميشه سعي مي كرده، به نحوي عمل پرواز را انجام دهد. براي مثال، «ايكاروس» و «دائه دالوس» از جمله كساني بودند كه سعي كردند با بال هائي كه از پر و موم ساخته بودند پرواز كنند. ولي اين آزمايش مدت صدها سال، مرگ بسياري را كه خواستند دوباره آزمايش را امتحان كنند، فراهم آورد. يعني وقتي بال هاي شكننده ساخته شده را با دست بر پشتشان مي بستند و از ارتفاعات بلندي خود را پرتاب مي كردند موجب مرگشان مي شد. بدين ترتيب كم كم بشر متوجه اين نكته شد كه انسان هرگز نمي تواند با تقليد از طرز پرواز پرندگان، در هوا به پرواز درآيد. بنابراين يك وسيله جديدي بايد اختراع يا درست مي شد و تا آنجائي كه مي دانيم «راجر بيكن» اولين كسي بود كه پيشنهاد كرد: «ممكن است با ساختن موتوري كه يك نفر هدايت آن را بر عهده داشته باشد، به اين آرزوي ديرينه جامه عمل بپوشاند يعني عمل پرواز در هوا را انجام دهد.»!! در قرن هفدهم، توجه بشر به پروازهاي «سبك تر از هوا» معطوف گرديد. بنابراين اولين پرواز با بالون هائي كه از هواي گرم و هيدروژن پر مي شدند انجام گرفت. گر چه يكي از معايب بزرگ بالون اين بود كه ساكنين بالون كاملاً در اختيار و دستخوش تغييرات هوا بودند و دائماً به وسيله باد اين طرف و آن طرف برده مي شدند. به اين ترتيب، بشر هنوز براي رسيدن به يك پرواز واقعي راه زيادي در پيش داشت. اولين ماشين پرواز، سنگين تر از هوا، يك هواپيماي بي موتوري ساده بود كه در سال 1804 ساخته شد. ظرفيتش، 154 اينچ مربع بود كه روي يك ميله نصب شده بود و داراي دُمي هم در عقب بود. در سال 1848، «جان استرينگ فلو»، اولين كسي بود كه هواپيماي يك باله را که به وسيله نيروي بخار به حركت در مي آمد، ساخت. طول اين هواپيما سي پا بود. پس از اين كه آزاد مي شد، به تدريج بالا مي رفت و با يك وسيله ساده اي هم كه روي آن نصب كرده بودند مي توانستند صعود آن را متوقف كرده و فرود ايند. روسها ادعا مي كنند كه يك نفر روسي به نام الكساندر موژائيسكي، در سال 1882 اولين كسي بوده كه با يك هواپيماي بخاري، پرواز كرده است. در 1896 دكتر «ساموئل پيريونت لنگلي» توانست يك پرواز موفقيت آميز انجام دهد. بدين معني كه توانست 3250 پا با سرعت 25 ميل در ساعت پرواز كند. بال هواپيماي او، 16 پا طول داشت. در 17 دسامبر 1903، «اوريل رايت» شروع به ساختن يك موتور براي هواپيماي خود كرد يعني با قدرت خود هواپيما را به هوا برد. البته اين يك پرواز با استاندارد امروزي نبود و فقط 120 پا با سرعت 31 ميل در هر ساعت، ارتفاع مي گرفت. ولي همين هم كافي بود كه آوريل و برادرش ويلبر را مصمم سازد كه براي اولين بار هواپيمائي ساخته و پرواز دهند و پرواز آن به وسيله نيروي بخار نباشد، بلكه با قدرت خود هواپيما، به پرواز در آيد. بالاخره معروفست كه يك نفر به نام « پرستون واتسون» پرواز موفقيت آميزي را در سال 1902 با يك هواپيماي دو باله اي كه موتور در آن كار گذاشته بودند، انجام داد. ولي اين ادعا تا به حال رسماً تأييد نگرديده است.

«عُمَرِ بنِ سَعيدِ بن عاص» به بهانه اداي مناسك حج با جماعتي بسيار به شهر مكه وارد شد. اين عده از جانب يزيد مأموريت داشتند كه حضرت امام حسين (علیه السلام) را در هر حال دستگير كنند و نزد يزيد ببرند، يا اينكه آن وجود توراني و معصوم را به قتل برسانند. اما سرور و سالار شهيدان حضرت امام حسين (علیه السلام) كه از ماجرا آگاه بودند نيّت حجّ را به عمره مُبَدَّل ساختند و پس از طوافِ خانه كعبه و سعي بين صفا و مروه، و اداي فرائض براي جلوگيري از كشتار و قتل عام مسلمانان در خانه خدا با عده اي از ياران و همراهان خويش مكه را ترك كردند. ايشان قصد داشتند كه از اين طريق زمينه مساعدي براي قيام و حركت عظيم خود فراهم آورند. بر اساس اسناد تاريخي در ميان راه حوادثِ بسياري روي داد و از آن جمله هنگامي كه امام حسين (علیه السلام) در بين راه بودند به ايشان خبر رسيد كه مُسلِم بن عقيل نماينده آن حضرت و هانيِ بن عُروَه و عَبدُالله بن يَقطُر حاميان راستين ايشان در كوفه به شهادت رسيدند. پس از دريافت اين خبر متأثر كننده، امام حسين (علیه السلام) از ياري و همراهي نكردن كوفيان مطلع شدند و بر آن شدند تا با ياران اندك خويش به نبرد با كفار بپردازند.

روز هشتم ذي‏الحجه، روز ترويه است. علت نامگذاري اين روز به اين جهت بود كه در زمان حضرت ابراهيم(ع)، درصحراي عرفات آب يافت نمي‏شد به اين جهت مردم براي رفع نياز آبِ روز نهم، در روز هشتم، آب را ازمكه به سرزمين عرفات حمل مي‏نمودند. به همين جهت عده‏اي به هم مي‏گفتند تَرَوَيتُم تَرَوَيتُم؟ آيا سيراب شديد؟

امام حسين(ع) در پي خودداري از بيعت با يزيد بن معاويه، مكه را به قصد كوفه در عراق ترك كرد. آن حضرت، چهار ماه قبل از آن، از مدينه زادگاه و محل زندگي خود به همراه جمعي از خاندانش به مكه آمده بود. درمدتي كه امام حسين(ع) در مكه بود، با استفاده از حضور تعداد زيادي از زائران خانه‏ي خدا در اين شهر، توانست عده‏ي زيادي از مسلمانان را از ظلم و فساد حكومت يزيد بن معاويه آگاه كند. در عين حال، به دليل دعوت‏هاي مكرر مردم كوفه از امام و همچنين توطئه‏ي ترور ايشان در مكه توسط عاملان حكومت يزيد، آن حضرت رهسپار كوفه شد. ضمن آن كه ترك مكه در هشتم ذي‏الحجه كه از ايام حج است، باعث جلب توجه بيشتر همگان به مخالفت امام با حكومت جابرانه‏ي يزيد گرديد.

ابوطاهر، رييس حكومت قرمَطي بحرين در حمله‏اي بي‏رحمانه به شهر مكه، پس از اشغال اين شهر مقدس، حجاج را قتل عام كرد واموال آن‏ها را به غارت بُرد. وي همچنين حَجَرالاسوَد، سنگ مقدسي را كه بر كعبه نصب شده بود به همراه اموال و اسيرانِ فراوان به بحرين انتقال داد. سرقت حجرالاسود، دنياي اسلام را در آن روزگار به شدت تكان داد و مسلمانان را خشمگين كرد. حجرالاسود، 22 سال در دست قرمطيانِ بحرين بود تا آن كه در سال 339 ق باوساطت خليفه‏ي فاطمي آن را به مكه باز گرداندند. فرقه‏ي قرمطيان، عقايدي انحرافي و سخت گيرانه داشتند به طوري كه قتل مسلمانانِ مخالفِ خود را جايز مي‏دانستند.

«بِلز پاسكال» رياضيدان فرانسوي و مخترع ماشين حساب درگذشت. پاسكال از ابتداي دوره تحصيل استعداد و نبوغ خود را در رياضي آشكاركرد بطوريكه در 12سالگي بسياري ازقضاياي هندسي را حل كرد. پاسكال در18سالگي ماشين حساب را اختراع كرد. او از واضعان حساب احتمالات هم بشمار مي رود.

نخستين اتومبيل جهان كه آن را «گردونه خودكار »ناميدند، بدست «بنز» صنعتگرمبتكر آلماني ساخته شد. اين خودرو با سرعت 12كيلومتر درساعت حركت مي كرد و سوخت آن بنزين يا الكل بود.

200فروند هواپيماي ژاپني پايگاه نظامي امريكا را درپرل هاربر بمباران كردند. اين عمليات برق آسا هنگامي انجام گرفت كه ژاپني ها بناچار با نيروهاي امريكايي برسر ميز مذاكره نشسته بودند. دراين عمليات ضمن بمباران 19كشتي جنگي امريكا قواي ژاپن به ممالك آسياي جنوب شرقي هجوم برد و سرزمين اندونزي و جزاير سوماترا و جاوه را هم اشغال كرد. نبرد پرل هاربر در زمان جنگ جهاني دوم روي داد.

«عبدالوهاب كيّالي» از رؤساي كنگره جبهه آزاديبخش عرب و ازمبارزان آزادي فلسطين دربيروت بدست صهيونيستها ترور شد. او از دوران تحصيل با توجه به مشكلات و مسائل فلسطين با سياست آشنا شد و ازاين رو رساله دكتراي خود را در دانشگاه لندن درباره فلسطين و مقاومت عربها در برابر استعمار و صهيونيسم در قرن20 نوشت. كيّالي در مسير مبارزات خود نخستين مجله فلسطيني به نام «فلسطين آزاد» را منتشركرد. او همچنين «بنياد المؤسسةُ العَرَبيَّةُ لِلدِّراساتِ وَ النَّشر» را دايركرد كه امروزه از معتبرترين مؤسسات چاپ نشر بشمار مي رود. «تاريخ نوين فلسطين، جنبش مقاومت فلسطين و سوادهاي توسعه طلبانه صهيونيسم» از آثار عبدالوهاب كيّالي بشمار مي رود.

كشور ايسلند از اواخر قرن نهم به عنوان محل سكونت برخي از مهاجران اروپايى برگزيده شد و از نيمه قرن دهم ميلادي به مدت بيش از 330 سال از دولتي مستقل برخوردار بود. اما در سال 1263م بر اساس قراردادي كه به "معاهده كهن" معروف شد به عنوان بخشي از نروژ تلقي گرديد. در سال 1381م نروژ و ايسلند به تصرف دانمارك درآمدند و اين وضعيت براي ايسلند تا نيمه قرن بيستم ادامه داشت. پس از شروع جنگ جهاني دوم و اشغال دانمارك توسط آلمان، ارتش انگلستان نيز با توجه به موقعيت استراتژيك ايسلند در جريان جنگْ به تصرف آن مبادرت ورزيد. اما در 7 دسامبر 1941 كنترل نظامي ايسلند به امريكا واگذار گرديد. در 17 ژوئن 1944، ايسلند با لغو يك جانبه قرارداد 1918م به استقلال دست يافت. بر اساس قرارداد 1918 امور دفاعي و سياست خارجي ايسلند در اختيار دانمارك قرار داشت.

در حالي كه جنگ جهاني دوم در اروپا به شدت ادامه داشت، در روز هفتم دسامبر 1941م، 360 فروند هواپيماي ژاپني، پايگاه نظامي امريكا را در بندر پِرْلْ هارْبور واقع در اقيانوس آرام بمباران كردند. اين عمليات زماني انجام شد كه ژاپني‏ها مشغول مذاكره با امريكايى‏ها در مورد مسايل شرق آسيا بودند. هم زمان با اين عمليات كه در آن، بسياري از 86 كشتي امريكايى مستقر در اين بندر منهدم شد، حمله وسيع قواي ژاپن به كشورهاي جنوب شرقي آسيا و جزاير اقيانوس آرام از جمله اندونزي و جزاير جاوه و سوماترا آغاز شد و اين سرزمين‏ها به اشغال نيروهاي ژاپن درآمد. به دنبال حمله نيروي هوايى ژاپن به اين پايگاه، فرداي آن روز امريكا به ژاپن اعلان جنگ داد و جنگ جهاني دوم به شرق آسيا نيز گسترش يافت. به دنبال اعلان جنگ امريكا به ژاپن، سران آلمان و ايتاليا هم كه به موجب پيمان سه جانبه، متحد ژاپن بودند، در روز يازدهم دسامبر به امريكا اعلان جنگ دادند. به اين ترتيب، جنگ محدودي كه در سپتامبر 1939م با حمله آلمان به لهستان آغاز شده بود، پس از دو سال به يك جنگ بزرگ جهاني تبديل گرديد.

اولين راه‏آهن جهان در انگلستان ساخته شد كه در آن وسائط نقليه را به كمك اسب مي‏كشيدند. مبتكر اين عمل ريچارد تروي تيك، يك مهندس معدن انگليسي بود كه تجاربي را در زمينه ساخت وسايل نقليه جاده‏اي بخاري داشت و او براي نخستين بار، موتوري بخاري را براي كشاندن وسائط نقليه به كار گرفت. در روز هفتم دسامبر 1804م، اين موتور توانست باري به وزن 20 تن را به فاصله 16 كيلومتر حمل كند. با وجود پيش‏بيني بدبينان كه مي‏گفتند چرخ‏ها روي ريل آهني بند نخواهد شد، اين آزمايش موفقيت‏آميز بود. تروي تيك پس از چندي به اين نتيجه رسيد كه راه‏آهن مزبور را براي حمل مسافر هم مي‏توان به كار برد. از اين رو در سال 1808م راه آهن كوچكي در شهر لندن درست كرد. وي هر مسافر را با گرفتن مبلغي در مسيري دايره‏اي شكل سوار قطار مي‏كرد ولي با شكستن يكي از چرخ‏ها، تروي تيك برنامه را كنار گذاشت و ديگران كار او را به نحو پيشرفته‏تري ادامه دادند.(ر.ك: 25 ژوئيه)